Rối loạn phổ tự kỷ (Autism Spectrum Disorder - ASD) là một dạng rối loạn phát triển thần kinh ảnh hưởng đến cách giao tiếp và tương tác của trẻ với thế giới xung quanh. Chẩn đoán sớm và can thiệp kịp thời là chìa khóa để giúp trẻ tự kỷ phát triển toàn diện. Dưới đây là một số dấu hiệu nhận biết sớm của trẻ tự kỷ mà cha mẹ cần lưu ý:
1. Giao tiếp và tương tác xã hội: Thiếu hoặc hạn chế giao tiếp bằng mắt: Trẻ ít nhìn vào mắt người khác khi giao tiếp, có thể né tránh hoặc nhìn chệch. Khó khăn trong việc thể hiện và hiểu cảm xúc: Trẻ có thể cười hoặc khóc không đúng lúc, không hiểu biểu cảm khuôn mặt của người khác, hoặc có phản ứng cảm xúc quá mức hoặc quá ít. Chậm phát triển ngôn ngữ: Trẻ có thể chậm nói, nói lắp, nói ngọng, hoặc gặp khó khăn trong việc sử dụng ngôn ngữ để giao tiếp. Hạn chế tham gia các hoạt động xã hội: Trẻ không thích chơi với bạn bè, không quan tâm đến các hoạt động nhóm, hoặc có xu hướng chơi một mình. Khó khăn trong việc chia sẻ sở thích và cảm xúc: Trẻ không thích chia sẻ đồ chơi, không biết cách bày tỏ nhu cầu và mong muốn của bản thân.
2. Hành vi và sở thích: Lặp đi lặp lại hành vi: Trẻ có thể lặp đi lặp lại các cử chỉ, lời nói, hoặc hành động, ví dụ như vẫy tay, lắc đầu, hoặc lặp lại một câu nói nhiều lần. Gắn bó quá mức với một số đồ vật: Trẻ có thể dành nhiều thời gian cho một số đồ vật nhất định, và không quan tâm đến những thứ khác. Khó khăn trong việc thích nghi với sự thay đổi: Trẻ có thể hoảng loạn hoặc bực bội khi có sự thay đổi trong thói quen sinh hoạt hoặc môi trường xung quanh. Có những sở thích và hành vi hạn hẹp: Trẻ chỉ quan tâm đến một số chủ đề nhất định, và có thể không thích tham gia các hoạt động khác. Phản ứng bất thường với các kích thích giác quan: Trẻ có thể quá nhạy cảm hoặc không nhạy cảm với ánh sáng, âm thanh, hoặc mùi vị.
3. Khả năng vận động và nhận thức: Khó khăn trong việc phối hợp vận động: Trẻ có thể vấp ngã, đi nhón chân, hoặc có cử chỉ vụng về. Khó khăn trong việc học tập: Trẻ có thể gặp khó khăn trong việc học nói, học đọc, hoặc học toán. Hành vi tự làm hại: Trẻ có thể cắn, đập đầu, hoặc tự cào cấu bản thân. Cần lưu ý rằng không phải tất cả trẻ tự kỷ đều có tất cả các dấu hiệu này. Mức độ và biểu hiện của các dấu hiệu cũng có thể khác nhau ở mỗi trẻ.
Cha mẹ nên làm gì nếu nghi ngờ con mình mắc chứng tự kỷ?
Nói chuyện với bác sĩ: Nếu cha mẹ lo lắng rằng con mình có thể mắc chứng tự kỷ, hãy nói chuyện với bác sĩ nhi khoa hoặc chuyên gia sức khỏe tâm thần.
Đánh giá chẩn đoán: Các chuyên gia sẽ đánh giá trẻ bằng các bài kiểm tra và quan sát để chẩn đoán ASD. Can thiệp sớm: Can thiệp sớm có thể giúp trẻ tự kỷ cải thiện các kỹ năng giao tiếp, xã hội và hành vi. Chẩn đoán và can thiệp sớm là rất quan trọng để giúp trẻ tự kỷ phát triển toàn diện và hòa nhập cộng đồng.
Cha mẹ nên chú ý quan sát con mình và tìm kiếm sự giúp đỡ từ các chuyên gia nếu nghi ngờ con mình mắc chứng tự kỷ.
